Ο πολιτισμός της ψυχής vol.1 | Tης Ελιάνας Περηφάνου

Μια συζήτηση με τον Δρ. Κλείτο Ιωαννίδη.

Ο λόγος που θέλησα να γράψω γι’ αυτό το θέμα είναι μια συζήτηση που είχα με τον κ. Κλείτο «περι ψυχής», που με γέμισε τόσα ερωτήματα που θα ήθελα να τα μοιραστώ μαζί σας. Βιογραφικό σημείωμα του κ. Κλείτου Ιωαννίδη δεν θα βρείτε εδώ, δεν είναι αυτός ο σκοπός μου άλλωστε. Η φιλοσοφία στις μέρες μας δεν λείπει, απλώς θάβεται κατά την γνώμη μου, κάτω από την πεζότητα της καθημερινότητας μας. Ο κ. Κλείτος σθεναρά αντιστέκεται σε αυτό, φιλοσοφεί, ποιεί, μελετά, ερμηνεύει και διδάσκει, είτε τους φίλους του είτε τους φοιτητές του, πάντοτε με αγάπη και σεβασμό.

Ένα από τα πολλά ζεστά βράδια της Λευκωσίας, τρώγοντας το φρούτο μας, τρέφαμε και την ψυχή μας, με μια συζήτηση για το που πάει ο κόσμος μας, που βαδίζουμε. Σας παραθέτω λοιπόν, ένα αρκετά μεγάλο αλλά πολύ ενδιαφέρον απόσπασμα από τα λεγόμενα του κ. Κλείτου, που με έβαλαν σε σκέψεις.

« … στο πλαίσιο της σημερινής παγκόσμιας κρίσης, κάποιες λέξεις για εμάς τους Έλληνες είναι καίριες και σημαντικές, στο καπιταλιστικό σύστημα της εποχής μας που είναι καθαρά υλιστικό, αυτές απουσιάζουν….μια από τις κεντρικές και σημαντικές λέξεις, είναι η ψυχή. Ο πολιτισμός του καπιταλισμού είναι πολιτισμός άψυχος, λογιστικός, εμπορευματικός και βάρβαρος. Οι καπιταλιστές δεν έχουν αδέλφια, το κέντρο της ζωής τους είναι το κέρδος, είναι η ιδιοτέλεια, επομένως το κερδίζω γι’ αυτούς είναι εις βάρος του συνανθρώπου τους. Άρα αυτοί οι άνθρωποι δεν σκέφτονται ανθρώπους αλλά αριθμούς και αύξηση των έχειν τους. Έχουμε λοιπόν δύο κατηγορίες ανθρώπων, οι άνθρωποι του έχειν και οι άνθρωποι του είναι. Οι άνθρωποι του είναι λειτουργούν υπαρξιακά, έχουν βάθος ύπαρξης και ζωής, και είναι οι άνθρωποι που περιμένουμε να εκφράσουν την ψυχή. Τι είναι η ψυχή; Αυτό που ζητούσε ο Σωκράτης με το γνώθι σαυτόν, είναι το αιώνιο μερος του ανθρωπου. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ένας εγκέφαλος και ένας βιολογικός οργανισμός, έχει πνευματική διάσταση, αυτό είναι που τον διαφοροποιεί από τα ζώα. Η ψυχή έχει εντελέχεια, δηλαδή έχει σκοπό εντός της, και το σύμπαν λειτουργεί με έναν σκοπό, ένα θείο σχέδιο, που οδηγεί στη δημιουργία τα σύμπαντα, τους κόσμους, που έθεσε ένας δημιουργός, έτσι και η ψυχή υπηρετεί αυτόν τον σκοπό του δημιουργού. Σε μια εποχή που όλα έχουν αντιστραφεί, διαφθαρεί και οι λαοί και οι άνθρωποι έχουν οδηγηθεί στη σήψη, στην αποσύνθεση και στην παραποίηση , πώς να δουν την ψυχή να λειτουργεί, δηλαδή τον ανώτερο εαυτό , τον θείο εαυτό που έχει αγάπη, σοφία, ιερότητα, αγιότητα, θεία ομορφιά….όλα αυτά είναι ξένες λέξεις με το λεξιλόγιο της εποχής μας. Εμείς που μιλάμε για την αγιότητα της ψυχής θεωρούμαστε παρωχημένοι, μουσειακοί, εκτός τόπου και χρόνου, παρείσακτοι και ξένοι. Φυσικά πρέπει να τεθούν ερωτήματα για να εξετάσουμε τον βιο, να αποκτήσουμε ερωτηματική σκέψη, όπως οι φιλόσοφοι, αυτός είναι άλλωστε ο στόχος της φιλοσοφίας, να ερωτά, να διαλέγεται με τα όντα και τα πράγματα και να ψάχνει την αλήθεια. Αλλά η αλήθεια δεν υπάρχει μέσα στα σχετικά πράγματα, η αλήθεια υπάρχει μόνο στα αιώνια πράγματα. Υπάρχουν αλήθειες στα σχετικά, αλλά στον πληθυντικό. Την μια αλήθεια την γνωρίζει μόνο ένας, κι αυτός είναι ο Θεός. Η ψυχή είναι η πνοή Του που έβαλε μέσα στον κάθε άνθρωπο -και εμφύσησε στους μυκτήρες του πνοή ζωής, και έγινε ο άνθρωπος σε ψυχή που ζει” (Γένεση 2:7) - αυτή η ψυχή είναι ο ανώτερος μας εαυτός είναι το ζητούμενο για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Να ανακαλύψει την ψυχή, να τη βιώσει και προπάντων να την εκφράσει, στις σχέσεις, στους δεσμούς, στην οικογένεια, στον γάμο, στον έρωτα, στην κοινωνία που ζει και ει δυνατόν αν χρειαστεί να συγκρουστεί η ψυχή του, όπως οι μάρτυρες, οι ήρωες, οι άγιοι, οι επαναστάτες. Αυτοί εξέφρασαν ψυχή, οχι λογιστική, ή τράπεζα, όταν έδιναν την ζωή τους. Είχαν ψυχή, την οποία θυσίασαν για την ελευθερία του έθνους. Συνεπώς η ψυχή, αυτό το είδωλον αιώνος, - και σώμα μεν πάντων έπεται θανάτω περισθενεί, ζωόν δ’ έτι λείπεται αιώνος είδωλον το γάρ έστι μόνον εκ θεών- (Πίνδαρος, Θρήνοι Απόσπασμα 131) όπως υμνεί ο Πίνδαρος, δηλαδή μια εικόνα της αιωνιότητας προέρχεται από το θεό. Ανακαλύπτοντας και ερευνώντας και βιώνοντας και εκφράζοντας την ψυχή μέσα από την ποίηση, τη λογοτεχνία, την μουσική, τη φιλοσοφία, την επιστήμη , ουσιαστικά είμαστε εκφραστές του θεού μέσα από την ψυχή μας, αυτοί είναι κι οι αγαπημένοι του θεού αλλά και οι αγαπώντες τον θεό και θυσιάζονται. Επομένως αν θέλουμε να μελετήσουμε τον πολιτισμό της ψυχής θα πρέπει να το κάνουμε σε όλες τις εκφάνσεις και εποχές γιατι η ψυχή ποτέ δεν απουσίαζε από τον κόσμο, εμείς απουσιάζουμε απο αυτόν, ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω, εκείνος είναι εκεί και χτυπάει την θύρα εμείς είμαστε εκείνοι που απουσιάζουμε και δεν ακούμε. Ο Ηράκλειτος έλεγε, παρόντες απόντες και απόντες παρόντες, ποιοί είναι οι παρόντες και οι απόντες και ποιοί το αντίθετο; αν δεν παίξεις στα δυο επίπεδα, δηλαδή το ανθρώπινο, το γήινο αλλά και το ανώτερο, το αιώνιο, δεν θα καταλάβεις πως λειτουργεί ο κόσμος. Και για να ανακαλύψουν οι άνθρωποι την ψυχή τους το είναι τους, και να φύγουν από τα έχειν, θα πρέπει να έρθουν δυστυχώς στιγμές δύσκολες, που θα τους αναγκάσουν να αναζητήσουν ανώτερες, μόνιμες, θεικές αξίες, γιατί στο μόνο που μπορείς να έχει εμπιστοσύνη είναι ο θεός, όλα τα άλλα είναι θνητά, παροδικά και εδώ που ήρθαμε είμαστε πάροικοι και παρεπίδημοι. Άρα το ζητούμενο είναι η ψυχή μας, ο ανώτερος μας εαυτός και ο θεός ο οποίος είναι η αλήθεια, η αυτοαλήθεια στην αιώνια διάσταση της. Η αλήθεια μόνο στην αιωνιότητα υπάρχει, όλα τα άλλα είναι καθοδόν, όπως εμείς. Και σε αυτό το μεγάλο ταξίδι της ψυχής, βρίσκεις και τον πολιτισμό και τον εαυτό σου και βγαίνεις από το αδιέξοδο…»

O Κλείτος Ιωαννίδης, ένας ποιητής δοκιμιογράφος, λογοτέχνης, συγγραφέας επιστημονικών βιβλίων, μεταφραστής, ομιλητής, φιλόσοφος, θρησκειολόγος, μελετητής, αλλά και άνθρωπος γλυκός, πνευματώδης και ευρηματικός.